Geniz akıntısı, burnun salgıladığı mukusun boğaza doğru akmasıyla oluşan doğal bir süreçtir. Dışarıdan bir besin veya sıvı alımı söz konusu olmadığı için orucu bozucu bir etki taşımaz.
GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Oruç, vücuda dışarıdan gıda girişi gibi durumlarla bozulur. Geniz akıntısı ise kişinin kontrolü dışında gelişir ve besleyici değildir. Bu nedenle Hanefi mezhebi ve genel fıkıh kaynaklarında, geniz akıntısını yutmanın orucu geçersiz kılmadığı belirtilir. Şafii mezhebinde de bu durum, akıntı ağza geldikten sonra bilerek yutulmadığı sürece sorun teşkil etmez. Dolayısıyla geniz akıntısı nedeniyle orucun bozulduğu düşünülmemelidir. Diyanet de bu konuda açıkça orucun devam ettiğini belirtir.
GENİZ AKINTISI ORUCA ZARAR VERİR Mİ?
Geniz akıntısı, orucun geçerliliğini ve sevabını azaltan bir etken olarak değerlendirilmez. Bu salgı, dışarıdan besin ya da sıvı alımını temsil etmediği için oruca bir zarar vermez. İslam fıkhında, oruca zarar vermesi için besleyici ya da açlık giderecek nitelikte bir madde alınması gerekir. Oysa geniz akıntısı vücudun kendisinden gelen bir salgıdır. Bu yüzden oruçlu halde burna gelen mukusun boğaza akması, manevi bakımdan oruca olumsuz bir etkide bulunmaz. Dinî kaynaklar ve Diyanet de geniz akıntısının oruca herhangi bir zarar vermediğini net biçimde bildirir ve oruç aynı şekilde devam eder.
GENİZ AKINTISI ORUCU ZEDELER Mİ?
Oruç, niyet ederek imsak vaktinden iftara dek yeme, içme gibi bilinçli fiilleri terk etmeyi gerektirir. Geniz akıntısı ise kişinin iradesi dışında meydana gelir. Bu durum “orucu zedeleme” kavramıyla ilişkilendirilmez, çünkü zedelenme kavramı, orucun bütünlüğüne dışarıdan müdahale anlamı taşır. Geniz akıntısında böyle bir müdahale bulunmaz. Ayrıca herhangi bir besleyici unsur olmadığı için manevi anlamda da bir eksilme yaşanmaz. Diyanet, geniz akıntısının oruçta bozulmaya ya da sevap kaybına neden olmayacağını açıkça ifade eder. Bu nedenle geniz akıntısı, orucun maneviyatını zedeleyen bir etmen sayılmaz.
GENİZ AKINTISI ORUCU ETKİLER Mİ?
Oruç üzerinde etki oluşturmak, genel olarak orucu bozmaya ya da geçersiz kılmaya yönelik bir durumla ilgilidir. Geniz akıntısı, normal bir fiziksel tepkime olduğundan orucu ne bozar ne de eksiltir. İstemsiz yaşanan bu akıntı, yeme-içme fiili gibi algılanmaz. Dolayısıyla oruca herhangi bir olumsuz etki yapmaz. İlgili ilmihal kaynakları, vücudun kendi salgılarının yutulmasını orucu etkilemeyen durumlar arasında sıralar. Oruç tutan kişi genzine akıntı geldiğinde, bunu çıkarmak isterse dışarı atabilir ya da istemsizce yutabilir; iki halde de oruca zarar yoktur. Bu sebeple endişe edilmesine gerek kalmaz.“Orucu zayıflatmak” ifadesi genellikle sevabının azalması veya orucun kısmen kabul edilmemesi anlamında kullanılır. Ancak geniz akıntısı, oruç sevabını düşüren bir unsur değildir. Vücudun doğal olarak ürettiği salgılar yemek-içmek kapsamına girmez. Bu nedenle genizden gelen akıntı oruçlu halde boğaza inse de manevi değeri azaltan bir durum oluşmaz. İslam âlimleri ve Diyanet, bu konuda görüş birliği içindedir. Geniz akıntısının oruç sevabını eksilttiği yönünde bir bilgi yoktur. Bu yüzden oruç zayıflamaz; normal şekilde tutulur ve sevabı korunarak tamamlanır. Vesvese yapmaya gerek yoktur.
GENİZ AKINTISI ORUÇ TUTMAYA ENGEL Mİ?
Geniz akıntısı kendi başına oruç tutmaya engel olan bir sağlık problemi sayılmaz. Dinimizde, ciddi hastalık veya doktor onayı gibi durumlar dışında oruçtan muafiyet söz konusu değildir. Basit bir nezle, alerji veya burun akıntısı gibi haller oruç tutmaya mani olmaz. Diyanet’in görüşü de geniz akıntısının orucu bozmadığı yönündedir. Bu akıntı kişinin konforunu etkilese de ibadeti geçersiz kılacak bir sonuç doğurmaz. Dolayısıyla “geniz akıntısı var” diye oruçtan vazgeçmek gerekmez. Ağır bir sağlık durumu oluşmadıkça oruç normal biçimde tutulabilir ve ibadet gönül rahatlığıyla sürdürülür.
GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAN DURUMLAR ARASINDA MI?
Dinimizde orucu bozan haller, dışarıdan bilinçli gıda alımı, cinsel ilişki veya ilaç kullanımı gibi eylemleri içerir. Geniz akıntısı ise fıkıh kitaplarında “orucu bozan durumlar” listesinde yer almaz. Akıntı, vücudun içindeki doğal bir salgı olduğundan, bu kapsamın dışında tutulur. Yani ne oruç geçersiz olur ne de yeniden kaza gerektirir. Diyanet de “geniz akıntısı orucu bozmaz” diyen fetvalara sahiptir. Dolayısıyla orucu bozan haller arasında geniz akıntısına rastlanmaz. Bu yüzden oruçlu bir kimsenin geniz akıntısı yaşaması, oruç açısından herhangi bir sakınca teşkil etmez.
ORUÇLUYKEN GENİZ AKINTISI KAZA GEREKİR Mİ?
Kaza orucu, oruçlunun bilerek yemek, içmek veya cinsel ilişki gibi fiillerle orucunu bozduğu zaman gündeme gelir. İstemsiz şekilde genze gelen akıntı bu kategoride değildir. Geniz akıntısı yutulsa bile oruç bozulmaz. Dolayısıyla sonradan kaza etme zorunluluğu oluşmaz. Diyanet’in açıklamalarında da “geniz akıntısının bilerek veya farkına varmadan yutulması orucu bozmadığından, kaza orucuna gerek yoktur” şeklinde ifadeler mevcuttur. Vücut tarafından üretilen salgının yiyecek veya içecek gibi kabul edilmemesi sebebiyle böyle bir hüküm verilir. Bu nedenle oruçlu kişi, günün sonunda kaza yapmadan orucunu tamamlar.Geniz akıntısı, çoğu zaman farkında olmadan yutulur. Bu eylem, orucu bozan bir fiil değildir. Hanefi mezhebinde, vücudun kendi salgısını yutmak orucu geçersiz kılmaz. Şafii mezhebinde ise genizden gelen balgam veya akıntı ağza kadar gelip bilerek yutulursa orucun bozulabileceği yönünde detaylı bir hüküm vardır. Ancak unutarak yutma veya istemsiz şekilde boğaza kaçma durumunda Şafii’de de oruç bozulmaz. Diyanet ise genel görüş olarak, geniz akıntısı gibi bedene ait salgıların yutulmasının orucu etkilemediğini ifade eder. Bu yüzden geniz akıntısı yutmak genellikle orucu bozmaz.
ORUÇLUYKEN GENİZ AKINTISINI TÜKÜRMEK GEREKİR Mİ?
Geniz akıntısını tükürmek şart değildir. Oruçluyken bu akıntıyı fark etmek veya dışarı atmak için her zaman imkan bulunmayabilir. Hanefi mezhebine göre, istendiğinde balgam veya geniz akıntısı dışarı atılabilir ama yutulmasında da sakınca yoktur. Şafii mezhebinde ise akıntı ağza kadar gelip bilerek yutulursa oruç bozulabilir; bu nedenle dışarı atmak tavsiye edilir. Fakat unutarak ya da istemsiz şekilde yutmak yine orucu bozmaz. Dolayısıyla “tükürmek mecburi” gibi bir kural yoktur. Bu akıntı, basit bir salgı olduğundan oruca zarar vermez.
DİYANET'E GÖRE GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Diyanet İşleri Başkanlığı, geniz akıntısının orucu bozmadığını açıkça belirtir. Bu konuda yayınlanan fetvalar ve ilmihal açıklamaları, “vücudun kendi ürettiği salgıların yutulmasının orucu geçersiz kılmadığı” yönündedir. Yani bu akıntı, dışarıdan bir madde alınması niteliğinde görülmez. Ayrıca besleyici veya susuzluğu giderecek bir unsur da sayılmaz. Diyanet’e göre, farkında olmadan ya da bilinçli yutulan geniz akıntısı nedeniyle orucun bozulduğu iddia edilemez. Bu yüzden oruçluyken boğaza gelen akıntı karşısında endişeye kapılmaya gerek yoktur. Diyanet kaynakları açıkça bu durumu “orucu bozmaz” şeklinde ifade eder.
ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Şafii mezhebinde geniz akıntısı, ağza ulaştıktan sonra kasıtlı olarak yutulursa oruç bozulabilir. Buna göre kişi, akıntıyı ağzında hissettiğinde imkanı varsa dışarı atması önerilir. Fakat akıntı boğaza istemeden veya unutarak giderse oruç bozulmaz. Bu mezhebin hükmü, geniz akıntısının ağız sınırını geçtikten sonra iradeli olarak yutulmasıyla ilgilidir. Böyle bir durumda kaza orucu tutmak gerekebilir. Ancak kasıt bulunmazsa ya da kişi oruçlu olduğunu unutursa sorumluluk yoktur. Sonuç olarak Şafii âlimleri, bilerek yutulan akıntıda orucun bozulabileceğini, istemsiz yutma halinde ise orucun geçerli sayıldığını belirtir.Hanefi mezhebinde, vücudun içinden gelen balgam veya geniz akıntısı orucu bozmaz. Hanefi âlimleri, bu salgının ağızda hissedilse bile yutulmasının, dışarıdan gıda alınması olarak kabul edilmediğini ifade eder. Dolayısıyla akıntı yutulduğunda oruç bozulmuş sayılmaz. Diyanet de çoğunlukla Hanefi görüşünü esas alır ve buna göre fetva verir. Bu nedenle Hanefi mezhebinde geniz akıntısı sorun oluşturmaz. Sadece dışarı çıkarılan bir maddeyi yeniden yutmak gibi durumlar orucu bozabilir. Fakat akıntı henüz dışarı atılmadıysa veya farkında olmadan boğaza giderse herhangi bir oruç ihlali meydana gelmez.
BALGAM VE GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Balgam ve geniz akıntısı, temelde vücudun ürettiği mukustan ibarettir. İkisi de dışarıdan besin almakla ilişkilendirilmediği için orucu bozmaz. Hanefi âlimleri, balgam veya geniz akıntısının yutulmasını orucu bozan eylemler arasında göstermez. Şafii mezhebinde ağza gelen balgamın bilerek yutulması hususunda bozulma ihtimali söz konusu olsa da unutma veya istemsiz yutma yine mazur görülür. Diyanet, genel kabul çerçevesinde balgam ve geniz akıntısının oruca zarar vermediğini belirtir. Her iki salgı da besleyici olarak algılanmadığından oruçlu halde yutmak orucu geçersiz kılmaz. Böylece kaza orucuna da gerek kalmaz.
TÜKÜRÜK VE GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Tükürük, ağız içinde sürekli üretilen bir sıvıdır ve oruçlu insan gün boyunca tükürüğünü defalarca yutar. Tükürüğün yutulması, orucu bozmaz; bu konuda bütün mezhepler hemfikirdir. Geniz akıntısı da benzer şekilde vücudun doğal salgısıdır. Besin değeri veya su ihtiyacını gidermesi söz konusu olmadığı için orucu geçersiz kılmaz. Bu nedenle tükürük ve geniz akıntısı, her ikisi de orucu bozmaz. Dikkat edilmesi gereken, kasıtlı olarak ağız dışına çıkarılan sıvının tekrar yutulmasıdır; bu durumla ilgili farklı hükümler vardır. Ancak normal şartlarda tükürük ve geniz akıntısı yutmak sakınca doğurmaz.
GENİZ AKINTISI ORUCU NEDEN BOZMAZ?
Geniz akıntısının orucu bozmaması, birkaç önemli nedene dayanır. Birincisi, bu salgı vücudun içinden gelen doğal bir mukustur ve dışarıdan alınan bir gıda değildir. İkincisi, çoğu zaman irade dışı akar ve kişinin kontrolü olmadan boğaza gider. Üçüncüsü, geniz akıntısı besleyici veya susuzluğu giderici bir özellik taşımaz. Diyanet ve İslam âlimleri, orucu bozmak için dışarıdan giren, besleyici nitelikte ve kasıtlı olarak alınan bir madde gerektiğini söyler. Bu nedenlerle geniz akıntısı, oruç bozan fiiller arasında kabul edilmez. Oruç, bu akıntıdan etkilenmez ve geçerliliğini korur.Oruçlu halde geniz akıntısı geldiğinde oruç bozulmaz. Bu, dışarıdan yiyecek veya içecek almakla aynı kategoride değildir. Pek çok kişi nezle veya alerjik sebeplerle burnundan boğazına akıntı hisseder. Diyanet, böyle bir durumda orucun devam ettiğini ve herhangi bir kaza gerektirmediğini açıkça belirtir. Akıntının boğaza doğru akması tamamen doğal bir süreçtir. İslam fıkhında istemsiz durumların oruca engel oluşturmayacağına dair açık hükümler bulunur. Bu yüzden geniz akıntısı nedeniyle orucun bozulduğunu düşünmek yersizdir. İmkan varsa akıntı dışarı atılabilir, ancak yutulsa bile oruç geçerliliğini korur.
GENİZ AKINTISI ORUÇ BOZULMASINA YOL AÇAR MI?
Oruç bozulması, genellikle kasıtlı besin alımı veya oruç yasaklarını ihlal eden eylemlerle meydana gelir. Geniz akıntısı ise vücudun içinden gelen bir salgı olduğu için orucun bozulmasına yol açmaz. Bu akıntıyı yemek veya su içmekle kıyaslamak mümkün değildir, çünkü açlık gideren veya beslenme sağlayan bir madde söz konusu değildir. Diyanet de geniz akıntısının orucu bozmadığını defalarca vurgular. Dolayısıyla geniz akıntısı yutulduğunda, oruç iptali veya geçersiz kılınması gibi bir sonuç ortaya çıkmaz. Oruç, aynı bütünlükle ve maneviyatla devam eder.
AĞIZ DOLUSU GENİZ AKINTISI ORUCU BOZAR MI?
Bazı durumlarda yoğun balgam veya mukus birikmesi olabilir. Miktarı fazla olsa bile geniz akıntısı, dışarıdan gelen bir gıda olmadığı için orucu bozmaz. Hanefi mezhebinde ağız dolusu akıntı yutulduğunda dahi oruç geçerlidir. Şafii mezhebinde, akıntı ağza çıktıktan sonra bilerek yutmak orucu bozabilir; bu nedenle akıntının dışarı atılması önerilir. Ancak unutma veya istemeden yutma halinde oruç bozulmaz. Bu, mezhepsel bir ayrımdır. Diyanet, genel olarak bu akıntının besleyici olmadığını ve istemsiz gerçekleştiğini kabul ettiği için ağız dolusu olsa da orucun bozulmadığını ifade eder.
ORUÇLUYKEN BURUN ÇEKMEK (GENİZ AKINTISI) ORUCU BOZAR MI?
Burnu çekmek, aslında dışarıdan bir madde almak değildir. Burun akıntısı zaten vücudun içindeki bir salgıdır ve genize doğru çekildiğinde oruç açısından risk oluşturmaz. Diyanet, burna ilaç damlatmanın bile orucu bozmayabileceğini belirttiği için kişinin kendi sümüğünü içeri çekmesi elbette orucu bozmaz. Geniz akıntısı boğaza inince yutulması da çoğu zaman istemsizdir. Bu yüzden oruçluyken burun çekmek orucu geçersiz kılmaz. Sadece ağızdan tamamen dışarı atılan bir maddenin tekrar yutulması farklı bir hükme tabidir. Normal burun çekme alışkanlığı, orucu bozan bir davranış değildir.